Osoby

Trwa wczytywanie

Jadwiga Karczewska-Popławska

KARCZEWSKA Jadwiga, z Puchalskich, secundo voto Popławska, także Karczewska-Popławska (2 lipca 1909 Białystok – 19 sierpnia 1987 Bielsko-Biała),

aktorka. 

Była córką Józefa Puchalskiego i Stanisławy z Malinowskich; żoną najpierw Zygmunta Karczewskiego (ślub w 1931), a po jego śmierci, aktora Mieczysława Popławskiego (zob. t. 2). Ukończyła gimnazjum w Białymstoku i trzyletni Instytut Handlowy w Wilnie, gdzie zdała też maturę humanistyczną i rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Stefana Batorego. W 1937 przeniosła się z rodziną do Warszawy, kontynuowała studia na Uniwersytecie Warszawskim (ukończyła IV rok) i brała lekcje gry aktorskiej u Stanisława Stanisławskiego. Podczas wojny i okupacji niemieckiej, w 1941–44 w Warszawie była słuchaczką tajnego Studia Dramatyczno-Teatralnego Iwo Galla; 29 marca 1944 w tajnym pokazie Studia wystąpiła w roli Heleny we fragmentach Lekkomyślnej siostry. Ranna w nogę w powstaniu, była ewakuowana do Krakowa. Od kwietnia 1945 kontynuowała naukę u Galla w jego Studiu Dramatycznym w Krakowie, zakończoną w 1946 egzaminem praktycznym. 

Z grupą studentów Studia przeniosła się do Gdyni, gdzie na sezony 1946/47–1948/49 zaangażował ją Gall do Teatru Miejskiego Wybrzeże, i gdzie w lipcu 1947 zdała egzamin przed komisją Związku Artystów Scen Polskich z przedmiotów teoretycznych. Potem, znowu z częścią zespołu Galla, pojechała do Łodzi, do Teatru im. Jaracza, w którym grała od sezonu 1949/50 do końca 1952. W styczniu 1953 zaangażowała się do Teatru Ziemi Łódzkiej, gdzie została na sezony 1953/54 i 1954/55. Od sezonu 1955/56 była aktorką Teatru Polskiego w Bielsku-Białej i Cieszynie i grała tu do końca 1972/73, kiedy odeszła na emeryturę. 

Debiutowała w Teatrze Wybrzeże w Gdyni w epizodzie Rybaczki (Homer i Orchidea, premiera 20 listopada 1946). Od początku kariery obsadzano ją najczęściej, zapewne z racji tuszy, w rolach kobiet starszych, przeważnie charakterystycznych („młoda aktorka grywająca często role dojrzałych kobiet, zawsze w nich bardzo przekonywająca”, pisała Malwina Szczepkowska). Na scenach Gdyni i Gdańska zagrała m.in.: Sędzinę (W małym domku, 1946), Doktorową  (Żeglarz, 1947), Madame Pattey (Genewa, Paquis 10, 1947), Radczynię (Wesele, 1948), Dziurdziulińską (Klub kawalerów, 1948), Panią Bartwick (Srebrna szkatułka, 1949). W Łodzi wystąpiła np. jako: Lemańska (Odwety) i Katarzyna (Dom otwarty) – 1950; Podstolina (Zemsta, 1951), Anna Adriejewna (Rewizor, 1952); w Teatrze Ziemi Łódzkiej jako: Orgonowa (Damy i huzary, 1953), Agafia Tichonowna (Ożenek, 1954). 

Wśród wielu dobrych ról, które zagrała w Bielsku-Białej, należy wymienić takie, jak: Matka (Klucz od przepaści, 1955), Czepcowa (Wesele, 1957), Kłoskowa (Latarnia, 1960), Mroczyńska (Szczęście Frania, 1963), Gubernatorowa (Dziady, 1965), Szambelanowa (Pan Jowialski, 1967), Bobowa (Fałszywa moneta, 1968), Królowa Matka (Bolesław Śmiały, 1969), Dulska (Moralność pani Dulskiej, 1970), Balbina (Romans z wodewilu), Tłusta kobieta (Kartoteka) i Maryna (Wujaszek Wania) – 1971; Małgorzata Linde (Ania z Avonlea) i Babcia (Czerwony Kapturek) – 1972. W Bielsku-Białej zagrała też ponownie swoje doskonałe, popisowe role: Agafię w Ożenku (1958), Katarzynę w Domu otwartym (1959 i 1974), Orgonową w Damach i huzarach (1963). 

Była cenioną, użyteczną aktorką, lubianą przez publiczność szczególnie w komediach, w których tworzyła pełne życia, ciepłe i bardzo zabawne postaci, jak np. w Romansie z wodewilu, gdzie

obnosiła zabawnie po scenie swoje wielkopańskie fumy i obfite kształty 

(Maria Podolska). 

Bibliografia

Almanach 1986/87; Gall s. 112–115 (il.), 129–131, 135, 136, 144, 145, 155–156, 165, 167, 189; Kaszyński: Teatr łódz.; Linert: T. w Bielsku-Białej 1945–2000; Szczepkowska: 20 lat t. na Wybrzeżu; T. Ziemi Łódzkiej 1951–71 (il.); Wilski: Szkolnictwo; Dz. Zach. 1971 nr 37, 1974 nr 45; Pam. Teatr. 1999 z. 3–4 s. 271; Trybuna Rob. 1971 nr 43 (M. Podolska), 1974 nr 72; Akta (fot.), ZASP; Programy, IS PAN; Almanach 1944–59; www.encyklopediateatru.pl

Ikonografia

Fot. – IS PAN, ITWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji